Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2024 yılında 651 milyar 822 milyon TL’ye yükseldi
Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2024 yılında bir önceki yıla göre 274 milyar 279 milyon TL artarak 651 milyar 822 milyon TL’ye yükseldi.
Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması, 2023-2024
Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,46 oldu
Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2023 yılında %1,39 iken, 2024 yılında 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,46 oldu.
Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki payı, 2009-2024
En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı
Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %64,8 ile en büyük paya sahip olurken, bunu %30,9 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise %4,3 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları %59,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.
Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %53,8 ile ilk sırada yer aldı
Ar-Ge harcamalarının 2024 yılında %53,8’i mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %30,4’ünü, yükseköğretim %12,9’unu, yurt dışı kaynaklar %2,9’unu ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,01’ini finanse etti.
Sektörlere göre finans kaynakları dağılımı, 2024
Tam zaman eşdeğeri cinsinden 310 bin 473 Ar-Ge personeli çalıştı
Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2024 yılında toplam 310 bin 473 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2024 yılında %67,1’i mali ve mali olmayan şirketlerde, %30,0’ı yükseköğretimde ve %2,9’u kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.
TZE cinsinden kadın Ar-Ge personelinin oranı %34,2 oldu
TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2024 yılında 106 bin 74 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının %34,2’sini oluşturdu. Sektörler itibarıyla TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde %47,9, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %30,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %28,2 oldu.
TZE cinsinden Ar-Ge insan kaynağının cinsiyete göre sektör içi dağılımı, 2024
Ar-Ge personelinin %30,6’sı doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip
Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin %39,9’unun lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %30,6 ile doktora veya eşdeğeri, %20,3 ile yüksek lisans, %4,9 ile meslek yüksekokulu ve %4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; %48,9 ile lisans, %21,2 ile doktora veya eşdeğeri, %19,1 ile yüksek lisans, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,0 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.
Öğrenim durumuna göre sayı ve TZE cinsinden Ar-Ge personeli, 2024
En fazla Ar-Ge harcaması TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti
İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2024 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %33,4’ünü gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu %27,8 ile TR51 (Ankara) ve %9,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.
Toplam Ar-Ge personel sayısının %32,6’sı TR10 (İstanbul), %19,2’si TR51 (Ankara) ve %8,3’ü TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.
Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde yapıldı
Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2024 yılında gerçekleştirilen 422 milyar 307 milyon TL Ar-Ge harcamasının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %89,4’ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.
En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki girişimler tarafından yapıldı
İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2024 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 210 milyar 506 milyon TL Ar-Ge harcamasının %46,9’unun yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %40,2’si orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, %8,2’si orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve %4,7’si düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.
İmalat sanayinde gerçekleştirilen Ar-Ge harcamalarının teknoloji düzeyine göre dağılımı, 2015-2024
İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2024 yılında en fazla araştırmacının 31 bin 701 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 22 bin 93 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 28 bin 957 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.
İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerin teknoloji düzeyine göre araştırmacı sayıları, 2024
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin özel sektör Ar-Ge harcaması içerisindeki payı %25,1 oldu
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin, mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması içerisindeki payı 2015 yılında %14,8 iken 2024 yılında %25,1’e yükseldi. Mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması 2015 yılında 11,2 milyar TL iken, bu harcamalar 2024 yılında 422 milyar TL’ye ulaştı.
Mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcamaları ve dolaylı Ar-Ge teşviklerinin payı, 2015-2024
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
